"Δεν υπάρχει τίποτε εγκληματικότερο από το να δολοφονήσεις τον μύθο!"

ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙ ΠΟΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ κ. ΜΑΝΟΛΗ ΜΑΚΡΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ

Το να θυμάσαι σήμερα την 3η του Σεπτέμβρη 1974 καταντά ρομαντισμός, ένας ρομαντισμός οδυνηρός, αδικαίωτος. Δεν παραβλέπω ούτε τον καταλυτικό ιστορικό ρόλο που διαδραμάτισε το ΠΑΣΟΚ ριζοσπαστικοποιώντας τις μάζες, ούτε τα επιμέρους (εξαιρετικά όντως) επιτεύγματα των Κυβερνήσεών του. Όμως, ξαναδιαβάζοντας το κείμενο εκείνης της Ιδρυτικής Διακήρυξης, που ξεχειλίζει από λαμπερά οράματα, δεν μπορώ ν’ αποφύγω την πικρή διαπίστωση ότι η «Εθνική Ανεξαρτησία», η «Λαϊκή Κυριαρχία», η «Κοινωνική Απελευθέρωση» «με τελικό στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας» ηχούν σήμερα παράξενα, εξωτικά, σαν μηνύματα σ’ άγνωστη γλώσσα. Γιατί, αν οι Κυβερνήσεις κινούνται κατ’ ανάγκην στη σφαίρα του εφικτού κι αν χρειαστεί χαμηλώνουν και τις σημαίες τους, το «ΠΑΣΟΚ», αντίθετα, είναι όνομα όχι Κυβέρνησης αλλά πολιτικού σχηματισμού, που ήδη έχει ιστορία 36 ετών και –μεταξύ άλλων- έχει αναδείξει σειρά Κυβερνήσεων.

ΤΟΤΕ, λοιπόν, κι αν δεν ήσαν όλα ξεκάθαρα, πάντως αναζητούσαμε μια ιδεολογία. Λέγαμε: Ούτε ο καπιταλισμός, ούτε ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» με τα αδιέξοδά τους, θέλουμε το δικό μας δρόμο. (Κι η ιστορία ήρθε και δικαίωσε εκείνες τις αγωνίες μας). Προσπαθούσαμε, παράλληλα, να δομήσουμε αξίες. Θέλαμε όχι ένα «δόγμα» (όπως άλλοι), αλλά ένα «όραμα» που να μας δίνει ελπίδες και να μας εμπνέει, θέλαμε ένα υπερ-χρονικό μέτρο της όποιας προοδευτικότητάς μας. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε γράψει τότε αξιόλογα κείμενα για τη σοσιαλιστική μας ταυτότητα. Μα όλ’ αυτά κράτησαν πολύ λίγο, μέχρι που η εξουσία έγινε ορατή. Ακόμα κι Εκείνος πολύ εύκολα φαίνεται να τα ξέχασε. Όραμα (και τέρμα του αγώνα) ήταν πια η «εξουσία» κι ένα θολό γενικό αίτημα περί «αλλαγής».

Κι ύστερα πια... τα γνωστά. Εκείνη η «αίτηση εγγραφής» ήταν κάποτε παλικαριά, ύστερα τι ήταν; Τι σήμαινε; Κατέκλυσαν τις οργανώσεις κι ό,τι άλλο μπορούσε να προσφέρει «εξουσία» οι αριβίστες, οι παρατρεχάμενοι, οι ασπόνδυλοι, πλήθος ανερμάτιστοι «οπαδοί», χειρότεροι κι απ’ αυτούς που φωνάζουν στα γήπεδα. Κι έτσι διαιωνίσαμε τα αρχαία εκείνα κακά. Είδαμε να εκτινάσσονται στα ύψη (και μάλιστα με τους ίδιους τρόπους που με τόσο πάθος ως τότε καταγγέλλαμε) άτομα που θεωρούσαμε δεύτερης και τρίτης διαλογής. Οι χτεσινοί «σύντροφοι», άρχισαν ένας – ένας να «φτιάχνονται», έτσι εννοούσαν την Αλλαγή. Οι οργανώσεις δεν ήταν παρά ένας περιστασιακός εκλογικός μηχανισμός, ενοχλητικές στους Επάνω. Αρχές, σοσιαλιστικά ιδεώδη και οράματα, κοινωνική απελευθέρωση κλπ. κλπ. ήταν πια οι παιδικές μας ασθένειες! Ιδεολογία; Όπως έρθουν τα πράγματα κι ό,τι πει ο Αρχηγός.  

Τότε πήγα στο σπίτι μου. Κι έσκυψα με απολυτρωτική διάθεση στα χαρτιά μου, άλλωστε ήμουν πάντα (ακόμα και τότε στο ΠΑΣΟΚ) ένας –ας πούμε- διανοούμενος… Δεν είχε κανένα νόημα να συναγελάζομαι μ’ εκείνο τον ιδιοτελή συρφετό, προτιμούσα την αξιοπρέπεια της σιωπής μου… Και δεν ήμουν ο μόνος. Έμειναν κι άντεξαν κυρίως όσοι είχαν βλέψεις πολιτικές (με στενή έννοια), όσοι δηλ. επιθυμούσαν «ανθρώπων άρχειν».

Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, αναρωτιέμαι: Τι έχουμε στη θέση εκείνης της Ιδρυτικής Διακήρυξης; Η ίδια είναι ασφαλώς παρωχημένη ως προς το γράμμα της, όμως τα βαθύτερα μηνύματά της (εθνικά, πολιτικά, κοινωνικά) δεν ξεπεράστηκαν, παραμένουν και απαιτούν. Δεν θα έπρεπε να έχουμε στα χέρια μας ένα στοιχειώδες ανάλογο κείμενο; Τι σημαίνει σήμερα να ανήκεις στο ΠΑΣΟΚ, και σε τι διαφέρει από το να ανήκεις στη ΝΔ ή σε οποιοδήποτε άλλο Κόμμα; Με δυο λόγια: Ποια είναι η σημερινή ιδεολογική ταυτότητα του πολιτικού σχηματισμού που γεννήθηκε στις 3.9.1974; Και ποιον εξυπηρετεί επιτέλους αυτή η θολούρα;

Και κάτι ακόμα: Προσπαθούσαμε να πλάσουμε χαρακτήρες. Το να ανήκεις στο Κίνημα σήμαινε εν πολλοίς τρόπο ζωής. Έλεγες: Δεν μπορώ να το κάνω αυτό, από τη στιγμή που δηλώνω σοσιαλιστής. Το κάνει ο άλλος, αλλά αυτός είναι δεξιός. Σήμερα, το λέει κανείς;

Κι έτσι χάσαμε όσους από την ίδια τη φύση τους τείνουν στο να αναπαράγουν ιδεολογία, όσους αναζητούν έμπνευση, χάσαμε δηλ. τόσο τη Διανόηση όσο και τη Νεολαία. Όχι ότι τους κέρδισε κάποιος άλλος, άστεγοι παρέμειναν έκτοτε, άλλωστε ποιος να τους στεγάσει; Δεν έχει τη δύναμη να τους εμπνεύσει ούτε η Δεξιά, που παρέμεινε η ίδια, ούτε κι οι Άλλοι με την απολιθωμένη ιδεολογία τους. Ήταν το τέλος του μύθου… Και δεν υπάρχει τίποτε εγκληματικότερο από το να δολοφονήσεις τον μύθο!

Από τη δεκαετία ήδη του ’80, το ΠΑΣΟΚ ταυτίζεται με την εκάστοτε (εν ενεργεία ή εν δυνάμει) Κυβέρνησή του. Το Κόμμα είναι ο λακές της Κυβέρνησης, δεν είναι ο ζωντανός οργανισμός που πάει μπροστά, που θυμίζει τους στόχους, που κρατά ζωντανά τα οράματα. Κι έτσι,  μια και δεν υπάρχουν διατυπωμένες αρχές και οράματα, το ΠΑΣΟΚ σήμερα είναι ο Α, ο Β, ο κάθε κύριος ή η κάθε κυρία, που ζητάει την ψήφο μας για να ικανοποιήσει τα όποια συμπλέγματα ή για να πετύχει μια (αστικά νοούμενη) κοινωνική «ολοκλήρωση». (Αν κάποιος απ’ αυτούς τους …εθνοσωτήρες πιστεύει ότι έχει εξ ύψους εντολή να μας σώσει, όπως λ.χ. ο Μωυσής στο Σινά ή ο Μωάμεθ στην έρημο, αυτόν πρέπει σίγουρα να τον δει γιατρός). Συμπαθάτε με για το ευτράπελο, αλλά πέστε μου, βλέπετε κάτι άλλο πέρα από τα πρόσωπα; Κι αυτά κατ’ ανάγκην δεν προσωποποιούν και το δύσμοιρο ΠΑΣΟΚ, με όσες συνέπειες κι αν έχει αυτό; Υπήρξαν φορές που έτυχε να σκεφτώ πηγαίνοντας προς την κάλπη: Δηλαδή η ψήφος μου θα πάει λ.χ. σ’ αυτήν την κυρία; Και τι μπορώ να κάνω; Δεν πήγαινε το χέρι μου να ψηφίσω άλλο κόμμα, ήταν σαν να πρόδιδα τον εαυτό μου. Και ψήφιζα λευκό.

Ρώτησα κάποιο μεγαλόσχημο: -Τι έμεινε, σύντροφε, από κείνα; Μου απάντησε: -Και δεν σκέφτεσαι τι θα είμαστε, αν δεν υπήρχαν κι εκείνα;  (Τι να πω; «Είναι κι αυτό μια στάσις, νοιώθεται», όπως λέει κι ο ποιητής…).  

ΟΜΩΣ: Θέλω να πιστεύω ότι τίποτε δεν πάει χαμένο. Στο βάθος του ο λαός του ΠΑΣΟΚ (η  ιστορική ραχοκοκαλιά του, όχι το παρδαλό πλήθος των περιστασιακών) είναι ο ίδιος λαός των αγώνων και των θυσιών που ξέραμε, αγαπούσαμε κι ελπίζαμε στις ανεξάντλητες δυνάμεις του. Έστω κι ασυναίσθητα, αδιόρατα, σαν από φυσική έφεση, αποτελεί ό,τι προοδευτικότερο έχουμε, είναι ένας κόσμος γενναίος και μάχιμος.  

Αν υπάρξει διέξοδος στα αδιέξοδα, λύση στα προβλήματα, απ’ αυτό τον λαό θα προέλθει. Που πρέπει, όμως, να τον ακούσουμε, να τον βοηθήσουμε να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του, την πίστη του στο ότι είναι κύριος της τύχης του. Να ξαναβρεί την εμπιστοσύνη του στους πολιτικούς (για τον κλονισμό της οποίας είναι ο μόνος που δεν ευθύνεται). Χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί με σαφήνεια το κοινωνικό Όραμα, να οριοθετηθεί με γενναιότητα - όχι ως υπεριπτάμενο ιδεώδες, αλλά ως καθημερινή πράξη- το πολιτικό Ήθος. 

Να το πω πολύ απλά: Όταν σκουπίζεις μια σκάλα, αρχίζεις από το πάνω σκαλί. Κι εν προκειμένω, το πάνω σκαλί ονομάζεται ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ.

Ο πάλαι ποτέ υπεύθυνος Διαφώτισης στο ΠΑΣΟΚ