Σιγά, η πατρίδα κοιμάται...

ΡΕΝΑ ΔΙΑΚΙΔΗ - ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΤΗς ΡΟΔΟΥ

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που σε μια περίοδο γενικευμένης κρίσης όπως αυτή που διανύουμε, ζητούν και ελπίζουν σε μια επανάσταση. Επανάσταση απέναντι στο πολιτικό σύστημα της εποχής, που , αποδεδειγμένα πλέον, δεν μπορεί ούτε λύσεις να δώσει, ούτε να υποσχεθεί ένα καλύτερο μέλλον. Η απογοήτευση των πολιτών καταγράφεται σε υψηλότατα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις και εκεί ως επί το πλείστον εξαντλείται.

Όσοι, ωστόσο, ονειρεύονται και ελπίζουν σε ανατροπές, είναι μάλλον αιθεροβάμονες. Για ένα πολύ απλό και προφανή λόγο. Για να υπάρξει ανατροπή, κάποιος πρέπει να την εμπνεύσει και να την προετοιμάσει. Να δημιουργήσει ένα όραμα και να καταφέρει να το κάνει όραμα όλων των απογοητευμένων. Να μετουσιώσει την οργή και την απογοήτευση σε κάτι νέο, με προοπτική για ένα καλύτερο μέλλον. Είναι άλλωστε ιστορικά κατεγεγραμμένο ότι κάθε επανάστασης και κάθε ανατροπής προηγήθηκαν ανάλογες διεργασίες. Ενδεικτικά θα αναφέρω τον Διαφωτισμό που προηγήθηκε της Γαλλικής Επανάστασης, το Νεοελληνικό Διαφωτισμό, τη Φιλόμουσο και τη Φιλική Εταιρεία που στο εξωτερικό οργάνωσε την Επανάσταση του 1821, την προετοιμασία της ανατροπής της χούντας των συνταγματαρχών το 1974 από εξόριστους και αυτοεξόριστους Έλληνες διανοούμενους και καλλιτέχνες.

Χέρμπερτ Μαρκούζε: ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

(απόσπασμα από συνέντευξη)

ΕΡΩΤΗΣΗ: Έχετε πει ότι οι αντικομφορμιστές διανοούμενοι δεν εκτιμούν τις δημοκρατίες των μαζών και σας καταλογίσανε, όχι λίγες φορές μάλιστα, ότι θέλατε να ιδρύσετε μία πλατωνική δικτατορία των ελίτ. Διανοηθήκατε ποτέ κάτι τέτοιο;

ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον χωρίο σε κάποιο έργο του Τζων Στιούαρτ Μιλλ, που σίγουρα δεν υπήρξε συνήγορος της δικτατορίας και λέει ότι σε μία πολιτισμένη κοινωνία είναι πρέπον να κατέχουν οι μορφωμένοι πολιτικά προνόμια, ώστε να μπορούν να καταπολεμούν τον υπερσυναισθηματισμό, την συμπεριφορά και τις ιδεοληψίες των αμόρφωτων μαζών. Εγώ βεβαίως δεν είπα ότι πρέπει να εγκατασταθεί μία πλατωνική δικτατορία, απλούστατα γιατί δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι τέτοιοι φιλόσοφοι. Δεν γνωρίζω πραγματικά ποιο είναι το χειρότερο, η δικτατορία των πολιτικών, των διευθυντών και των στρατηγών ή μια δικτατορία των διανοουμένων, ωστόσο θα προτιμούσα την δεύτερη όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα μιας γνήσια ελεύθερης δημοκρατίας και, δυστυχώς, προς το παρόν τουλάχιστον, η δυνατότητα αυτή όντως δεν υπάρχει.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Λέτε λοιπόν ότι για την διαπαιδαγώγηση των μαζών χρειάζεται μία δικτατορία των διανοουμένων σε πρώτη φάση και κατόπιν, στο απώτερο μέλλον, όταν οι άνθρωποι θα έχουν ήδη αλλάξει, θα ισχύσει η δημοκρατική ελευθερία.

ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Δεν θα είναι μία πραγματική δικτατορία. Απλώς οι διανοούμενοι θ’ αναλάβουν επιτέλους έναν πιο υπεύθυνο ρόλο. Κατά την γνώμη μου, η αποστροφή του εργατικού κινήματος προς τους διανοούμενους είναι μία από τις αιτίες της σημερινής αδράνειας του κινήματός τους.