Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΙΔΑΣΚΕΙ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Γ. Β. Δερτιλής*

Το θέμα αυτό είναι οι δύο μεγάλες οικονομικές κρίσεις που έπληξαν στο παρελθόν την Ελλάδα. Η μία ξεκίνησε στον 19ο αιώνα και είχε επίκεντρο το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαρ. Τρικούπη, το 1893.

Η δεύτερη ξεκίνησε το 1920 και κορυφώθηκε με τη διεθνή κρίση του 1929.Παράλληλα με την ιστορική αφήγηση και την ερμηνευτική επιχειρηματολογία, θα παραθέσω όπου χρειάζεται ορισμένες μαρτυρίες από πηγές του 19ουκαι του 20ού αιώνα, σύντομα κείμενα γραμμένα από ανθρώπους εκείνων των εποχών. Τις μαρτυρίες αυτές τις έχω καταγράψει σε διάφορα δημοσιεύματάμου εδώ και τριάντα χρόνια. Θα παραθέσω επίσης αποσπάσματα που έχω ο ίδιος γράψει στα ίδια αυτά δημοσιεύματα. Κάθε φορά που αναφέρω ένααπόσπασμα από δικά μου γραψίματα, θα το χρονολογώ.

Το ίδιο θα κάνω πριν ή μετά την κάθε μαρτυρία: θα καταγράφω τη χρονολογία της, καθώς και το έτος που τη δημοσίευσα, για να φαίνεται κάθε φορά αν και κατά πόσον διδάσκει τίποτε η καημένη η Ιστορία. Χρωστώ άλλωστε μια εξήγηση για τον τίτλο «Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται και δεν διδάσκει ... ». Την έχω δημοσιεύσει προ 23 ετών και τηνπαραθέτω εδώ επί λέξει: Οι Έλληνες έχουμε βαθιά, αλλά κακή σχέση με την ιστορία. Μπορεί να φταίει η αλησμόνητη ταλαιπωρίατης μέσης εκπαίδευσης ή ο κορεσμός της προγονοπληξίας [... ή] ένα είδος οιδιποδείου συμπλέγματος απέναντι στουςαρχαίους ημών προγόνους. Από τη μια η έπαρση του περιουσίου λαού, από την άλλη τα συμπλέγματα τηςκακομοιριάς μπροστά στο αρχαιοελληνικό κλέος: δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η Ιστορία θεωρείται διδακτική επιστήμη· λεγεται ότι προϊδεάζει κάπως για το μέλλον, ή ότι βοηθεί νααποφεύγονται λάθη του παρελθόντος. Αυτή είναι, βεβαίως, η βάση του γνωστού μύθου: η Ιστορία που«επαναλαμβάνεται».

Στην πραγματικότητα, η ιστορία είναι ειρωνική· δείχνει να επαναλαμβάνεται, κρύβοντας τηνέκπληξη.Εννοώ εδώ, προφανώς, ότι η ιστορία είναι χαοτική διαδικασία· ακόμη και αυτά που φαίνονται αναλλοίωτα, διαβρώνονται συνεχώς και κάποτεαλλάζουν.Ωστόσο, υπάρχει και κάποιο ίχνος αλήθειας στον μύθο· υπάρχει μια διδακτική αξία στη γνώση της ιστορίας. Η ιστορία είναι ο μόνος τρόπος που έχει ο άνθρωπος για ν’αντιληφθεί τη δυναμική της κοινωνίας του: όχι το πώς επαναλαμβάνεται, αλλά το πώς αλλάζει.

Αλβέρτου Αϊνστάιν “Γιατί Σοσιαλισμός”

Η οικονομική αναρχία της καπιταλιστικής κοινωνίας, όπως υπάρχει σήμερα, είναι κατά τη γνώμη μου η πραγματική πηγή του κακού. Βλέπουμε μια τεράστια μάζα παραγωγών που πα­σχίζουν ακατάπαυστα να αφαιρέσουν ο ένας από τον άλλο τους καρπούς της συλλογικής εργασίας τους – όχι με τη βία, αλλά σύμφωνα με τους νόμιμα καθιερωμένους κανόνες.......
(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο 1 τεύχος του Αμερικανικού περιοδικού Monthly Review, το 1949)

Ας εξετάσουμε πρώτ’ απ’ όλα το ζήτημα αυτό από την άποψη της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να φανεί ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεθοδολογικές διαφορές ανάμεσα στην αστρονομία και την οικονομία: οι επιστήμονες και στους δύο τομείς προσπαθούν να ανακαλύ­ψουν τους νόμους, που έχουν γενική εφαρμογή σε ορισμένες ομάδες φαινομένων; για να κά­νουν την αμοιβαία σχέση των φαινομένων αυτών όσο γίνεται πιο κατανοητή. Αλλά τέτοιες με­θοδολογικές διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η ανακάλυψη των γενικών νόμων στον τομέα της οικονομίας είναι δυσκολότερη γιατί τα υπό παρατήρηση οικονομικά φαινόμε­να, επηρεάζονται συχνά από πολλούς παράγοντες, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκτιμη­θούν ξεχωριστά....

Η ευθύνη των κομμάτων και η«κρεατομηχανή»

ΡΕΝΑ ΔΙΑΚΙΔΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΤΗς ΡΟΔΟΥ - ΤΕΤΑΡΤΗ 11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2010

Τα κόμματα δεν είναι άμοιρα ευθυνών για το δημοσκοπικό αλαλούμ που παρατηρείται τις τελευταίες μέρες . Από τη στιγμή που αντιλαμβάνονται ότι στο όνομα κομματικών«επίσημων» δημοσκοπήσεων, υπαρκτών ή ανύπαρκτων το πολιτικό κλίμα εκτραχύνεται και μαίνεται ο εμφύλιος σπαραγμός, οφείλουν να ξεκαθαρίζουν το τοπίο. Να δίνουν τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων στη δημοσιότητα, εφόσον διαπιστώνονταιδιαρροές, όταν η δημοσκόπηση είναι υπαρκτή. Ή να διευκρινίζουν με επίσημη ανακοίνωσή τους ότι η δημοσκόπηση για την οποία τόσος λόγος γίνεται δεν υπάρχει, όταν τα αναφερόμενα σε κάποια ΜΜΕ δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Είναι το ελάχιστο που οφείλουν να κάνουν για να διαφυλάξουν όση αξιοπιστία τους έχει απομείνει, για να προστατεύσουν τις διαδικασίες που τα ίδια τα κόμματα έχουν επιλέξει να ακολουθήσουν για την επιλογή των εκλεκτών τους και - το κυριότερο – για να προστατεύσουν τα στελέχη τους από την επιχειρούμενη χειραγώγηση της κοινήςγνώμης , μέσα από μια διαδικασία που χωρίς κανένα φραγμό και καμία δεοντολογία μοιάζει με μια πελώρια «κρεατομηχανή»που αλέθει όσους δυστυχείς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αποφάσισαν να εμπλακούν στα κοινά.

Περί της δημοσκόπησης «φάντασμα»

ΡΕΝΑ ΔΙΑΚΙΔΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΤΗς ΡΟΔΟΥ - ΤΕΤΑΡΤΗ 11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2010

Αναμενόμενη και απόλυτα δικαιολογημένη η απόφαση του δημάρχου Ροδίων κ. Χατζή Χατζηευθυμίου να θελήσει να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τις φημολογούμενες δημοσκοπήσεις, πολύ δε περισσότεροόταν τα «ευρήματά» τους που αποσπασματικά δημοσιοποιούνται δεν αντέχουν όχι μόνο στην κοινή λογική, αλλά ούτε και στα απλά μαθηματικά.
Το ερώτημα όμως είναι για ποιό λόγο ο κ. Χατζηευθυμίου εγκαλεί την εταιρεία που διενήργησε τη μέτρηση και ζητά από τον εκπρόσωπό της να του κοινοποιήσει την ταυτότητα και τα αποτελέσματά της, αντί να απευθυνθεί στον φερόμενο ως εντολέα, δηλαδή τη Νέα Δημοκρατία, αφού η δημοσιοποίηση μιας δημοσκόπησης μπορεί να γίνει μόνο κατόπιν εγκρίσεως του εντολέα, ο οποίος αποφασίζει αν θα τη δημοσιεύσει ή όχι;
Στηνπροκειμένη περίπτωση, η εταιρεία δημοσκοπήσεων , αυτό που μπορεί να κάνει είναιμε τη σειρά της να εγκαλέσει τη Ρηγίλλης – τον εντολέα της δηλαδή - διότι σκοπίμως ή από λάθος άφησε να διαρρεύσουν επιλεκτικά ορισμένα ευρήματα τα μέτρησης , σε πλήρη αντίθεση με τα προβλεπόμενα από το νόμο, τον οποίο , ορθά επικαλείται ο δήμαρχος. Δεν είναι σίγουρο αν η εταιρεία, χωρίς την έγκριση του εντολέα της , μπορεί να δώσει στον κ. Χατζηευθυμίου τα στοιχεία που ζητάει,ει μη μόνο, στην περίπτωση που δεν υπάρχει καμία δημοσκόπηση, να του απαντήσει ότι όλα όσα δημοσιοποιήθηκαν δεν ανταποκρίνονται κατ' ουδένα τρόπο στην πραγματικότητα.
Από εκεί καιπέρα το ζήτημα είναι πολιτικό. Ο κ.Χατζηευθυμίου θα έπρεπε να απευθυνθεί στη Ρηγίλλης και να ζητήσει εξηγήσεις καθώς και τη δημοσιοποίηση ολόκληρης της δημοσκόπησης, από τη στιγμή που ορισμένα ΜΜΕ κάνουν λόγο γι αυτήν και μάλιστα αναφέρονται σε συγκεκριμένα στοιχεία. Για να επιλέγει να απευθυνθεί στηνεταιρεία MRB, στην αστική μη κερδοσκοπική ελεγκτική εταιρεία "Eλεγκτική Δημοσκοπήσεων ΣΕΔΕΑ", στην Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας - Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και ενώπιον του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και τουΕισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ρόδου, αυτό σημαίνει ότι είναι πεπεισμένος ότι δημοσκόπηση δεν υπάρχει. Κι αν υπάρχει, κατ'ουδένα τρόπο δεν είναι αυτή για την οποία γίνεται λόγος.