20 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. «42 εκατομμύρια πρόσφυγες στον κόσμο ζητούν την προσοχή μας… Δεν είναι θέαμα. Είναι θέμα… θέμα ανθρωπιάς!» είναι ο τίτλος της νέας Εκστρατείας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Πατρίδα» είναι το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων.
Για ανθρώπους ξεριζωμένους, για διωγμούς και γενοκτονίες, για λαούς χωρίς πατρίδα, μιλά η συγγραφέας Ειρήνη Βογιατζή Χαραλάμπη στη συγκλονιστική ποιητική συλλογή της «Στην ερημιά του άλλου», που, τι σύμπτωση, κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες και έτυχε της προσοχής αλλά και της αναγνώρισης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, αφού είναι η πρώτη ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή αφιερωμένη αποκλειστικά στης γης τους κατατρεγμένους.
«Φοβάμαι το χειρότερο που έρχεται» λέει η συγγραφέας, αναφερόμενη στις σημερινές δύσκολες μέρες.
Η συνέντευξη θα μπορούσε να έχει τίτλο «οι περιπέτειες ενός βιβλίου», αφού η έκδοσή του, επτά χρόνια αφότου ολοκληρώθηκε, ήταν μια πραγματική οδύσσεια. Συνάντησε παντού πόρτες κλειστές. Μέχρι πρόσφατα…
«Δεν είχα κανένα πρόβλημα να το εκδώσω εγώ, όμως ο σκοπός ήταν ιερός. Ήθελα να αναλάβει ένας φορέας ο όποιος θα διαχειριζόταν την επιθυμία μου, τα χρήματα από τις πωλήσεις να πήγαιναν στην Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες. Κανείς δεν με κατάλαβε. Πέρασαν επτά χρόνια…»
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ειρήνη, τι σημαίνει για σένα προσφυγιά;
Σημαίνει απώλεια της πατρίδας, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και φόβος . Μεγάλος φόβος για το αύριο, αβεβαιότητα και ανασφάλεια αλλά και θυμός.
Δεν μπορείς να ανεχτείς το τσαλάκωμα της ζωής σου, ερήμην, μέσα σε σκληρές φούχτες που δεν έχουν μάθει να χαϊδεύουν πληγές. Σημαίνει τρομαγμένα μάτια, τεράστια και πάντα ανοικτά γιατί η απελπισία αγκυλώνει τους μυς του προσώπου το οποίο χάνει την ανθρώπινή του υπόσταση. Σε πολλές γωνιές του κόσμου, εκεί που καιροφυλακτεί το μακελειό, γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα αμέτοχα στον πόνο που προκαλούν, δημιουργούν ανθρώπινα ποτάμια τα οποία κυλούν απεγνωσμένα προς κάθε κατεύθυνση για επιβίωση. Η χώρα μας έχει δοκιμαστεί επανειλημμένως απ’ αυτή την επώδυνη διαδικασία και γνωρίζει από πρώτο χέρι τι σημαίνει πατρίδα και τι επακολουθεί με την απώλεια της .
Θεωρείς ότι το θέμα είναι πολιτικό ή κοινωνικό;
Πιστεύω ότι σε πρώτο επίπεδο οι καταδιωγμένοι είναι επακόλουθο πολιτικής αναλγησίας και σε δεύτερο επίπεδο οι προεκτάσεις είναι πλέον κοινωνικές και άκρως δυσάρεστες με την έννοια ότι ο κοινωνικός ιστός δεν ήταν ποτέ έτοιμος να δεχτεί στους κόλπους της ανθρώπους άλλης θρησκείας ή και της ίδιας, άλλης φυλής ή και της ίδιας, ας θυμηθούμε με τους Σμυρνιούς, όπως επίσης άλλης κουλτούρας και γλώσσας. Γεγονότα τρανταχτά του 20ου αιώνα αλλά και του 21ου αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Οι ανεπιθύμητοι είναι πάντα ανεπιθύμητοι. Κι ο λόγος είναι απλός.
Το βόλεμα των νοικοκυραίων δεν μπορεί να δεχτεί εύκολα τη μιζέρια, την κακουχία, την πείνα, την απλυσιά, την ασθένεια ανθρώπων που δεν έχουν ήλιο μοίρα. Απ’ εκεί ξεκινά ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, ως άλλοθι της ασφάλειας της ζωής τους.
Πως βλέπεις να λύνεται το πρόβλημα, αν υποθέσουμε βεβαίως ότι υπάρχει λύση;
Απλούστατα δεν λύνεται διότι δεν υπάρχει ανάλογη πολιτική. Οι υπεύθυνοι των δεινών κωφεύουν και επί άλλων τυρβάζουν, διότι κανείς εξουσιαστής δεν ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες υπάρξεις αλλά μόνο για τα συμφέροντα. Λυπάμαι γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι οι ισχυροί έχουν δικαίωμα ζωής ή θανάτου ως Θεοί, επί των ανίσχυρων και αδύναμων. Σήμερα οι Έλληνες ανήμποροι και απορημένοι βλέπουν την χώρα τους υπό κατοχή και εγώ προσωπικά αισθάνομαι τη ψυχή μου πρόσφυγα στο σώμα μου. Διότι υπάρχουν πολλών ειδών προσφυγιές. Δε γνωρίζω που θα οδηγηθεί αυτή η απάνθρωπη κατάσταση. Αν και είμαι εκ φύσεως ένα αισιόδοξο άτομο εν τούτοις στην παρούσα φάση φοβάμαι το χειρότερο που έρχεται. Λυπάμαι για τους νέους με τα ψαλιδισμένα όνειρα και τους στόχους που σκοντάφτουν στους τσιμεντένιους τοίχους της καταπάτησης των ανθρωπίνων εργασιακών δικαιωμάτων. Οι άνθρωποι πλέον είναι κατηφείς χωρίς χαρά. Η καθημερινότητα τραβά την ανηφόρα της αγκομαχώντας και μόνη διέξοδος το χαμόγελο των παιδιών και ο έρωτας. Αλλοίμονο αν πάψουν να ερωτεύονται οι νέοι και να χαίρεσαι τη ζωή μέσα από τα μάτια των παιδιών. Είναι ελπίδα διαχρονική.
Ας έλθουμε τώρα στο επίκαιρο του νέου ποιητικού σου έργου «Στην ερημιά του άλλου» για τους προσφυγές του 20ου αιώνα. Μίλησε μας λίγο για την περιπέτεια του βιβλίου αυτού.
Ένα έχω πω. Δικαιώθηκα. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι στον κόσμο που ζούμε αργά ή γρήγορα το δίκιο έρχεται όταν η πρόθεση σου είναι ανιδιοτελής. Στο ελληνικό λεξικό υπάρχει κι αυτή η λέξη. Όταν δέχτηκα την απόρριψη κυνικά από φορείς που θα έπρεπε ν’ αγκαλιάσουν αυτή την προσπάθεια άρχισα να κάνω εκπτώσεις σε ανθρώπους που πίστευα. Κι αυτό ομολογώ ήταν ψυχοφθόρο και άκρως απογοητευτικό. Σε μια χώρα ποιητική δυστυχώς η ποίηση πληρώνεται. Δεν είχα κανένα πρόβλημα να το εκδώσω εγώ, όμως ο σκοπός ήταν ιερός. Ήθελα να αναλάβει ένας φορέας ο όποιος θα διαχειριζόταν την επιθυμία μου, τα χρήματα από τις πωλήσεις να πήγαιναν στην Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες. Κανείς δεν με κατάλαβε. Πέρασαν επτά χρόνια. Μέχρι που ήρθε η στιγμή που μου έφερε τη δικαίωση και τη χαρά. Το Κολλέγιο Ρόδου κι ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων. Ίσως έτσι έπρεπε να γίνει. Δεν το επεδίωξα κι ήρθε από μόνο του. Σκέπτομαι πως δεν είχα απευθυνθεί σε σχολεία και Συλλόγους Γονέων δημοσίων ή ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει ακόμα μια φορά πως οι δάσκαλοι έχουν ψυχή, όπως και οι ευαισθητοποιημένοι γονείς.
Η εκδήλωση στο κατάλυμα της Ισπανίας είχε μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό. Πώς το εισέπραξες αυτό;
Το κατάλυμα της Ισπανίας βρίσκεται απέναντι από το σπίτι που μεγάλωσα κι αυτό δεν το βρίσκω καθόλου συμπτωματικό. Συναισθήματα χαράς, ευγνωμοσύνης, συγκίνησης με κατέκλυζαν. Ήταν σαν να ξεπλήρωνα ένα χρέος κατά της αδικίας. Η παρουσίαση του βιβλίου «Στην ερημιά του άλλου» είχε εκείνο το χαρακτήρα που απαιτούσε το θέμα. Η εκδήλωση ήταν η τελευταία του Φεστιβάλ του Κολλεγίου κι εδώ οφείλω να ευχαριστήσω το διευθύνοντα σύμβουλο του Κολλεγίου κ. Κωνσταντίνο Αντωνιάδη, το δόκτορα κ. Γιάννη Κρικώνη, το δόκτορα κ. Ναπολέοντα Βλάση για την εξαίρετη παρουσίαση του βιβλίου, την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ κ. Νεκταρία Κασιώτη, την έχουσα την καλλιτεχνική επιμέλεια κ. Μαρία Μανιώτη η οποία και ως ηθοποιός απήγγειλε έξοχα τα ποιήματα, το «μάγο» σκηνοθέτη κ. Αλέξανδρο Λουϊζίδη για το βίντεο αρτ που έπαιζε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, το φίλο μου Σουλεϊμάν Αλαγιαλι Τσιαλίκ για τα τρυφερά του λόγια, την παιδική χορωδία του Κολλεγίου υπό τη διεύθυνση της κ. Σαπφούς Σταυρίδη, την κ. Βιβιάν Αποστόλου στο πιάνο, τον τενόρο κ. Θάνο Ζαχαρόπουλο, το τρίο ‘καταλόγια’ με τον Κούρδο πρόσφυγα Νασουάν Φαρούκ στο βιολί και το τραγούδι και την Έλλη Γιαννάκη και την Άννα Νικητιάδη στα παραδοσιακά όργανα. Ήταν μια μυσταγωγία. Επίσης να ευχαριστήσω και την κ Βάλια Σαλαμαστράκη που μου έκανε την τιμή να επιμεληθεί το εξώφυλλο, όπως και το Σύλλογο Γονέων, την πρόεδρο κ. Σοφία Καννελάκη και την ταμία κ Ζωή Αλαφάκη που ανέλαβαν εξ ολοκλήρου την διακίνηση του ποιητικού μου έργου και πραγματοποίησαν το όνειρο μου. Ιδιαίτερη ήταν η παρουσία δυο εκπροσώπων της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες, που προσέδωσαν την πρέπουσα αξία στο όλο θέμα. Η εκδήλωση αυτή θα επαναληφθεί μετά από απαίτηση του κόσμου κι αυτό θα γίνει μάλλον το φθινόπωρο.
Ειρήνη, να σε αιφνιδιάσω; Θα ήθελες να ασχοληθείς με την πολιτική; Σου πέρασε ποτέ από το μυαλό;
Κατηγορηματικά, όχι. Οι πολιτικοί δεν είναι ελεύθεροι ακολουθούν τα κομματικά τους δεδομένα, στριμωγμένοι σε καλούπια. Απ’ ότι ακούω και βλέπω χωρίς να είμαι ισοπεδωτική, έχω την αίσθηση ότι η εξουσία διαφθείρει. Η δουλειά μου είναι να γράφω και να καταγγέλλω ελεύθερα, να σαρκάζω και να αυτοσαρκάζομαι χωρίς περιορισμούς και κανόνες. Η πολιτική είναι γι’ αυτούς που θέλουν να στεγνώνουν την ψυχή τους και να προβάλλονται ως Σωτήρες έχοντας πάντα ως άλλοθι τη λέξη ‘λαός’. Τα λέω αυτά έχοντας στο μυαλό μου ορισμένα πρόσωπα, σκάνδαλα και γεγονότα. Εξ άλλου η σημερινή μας κατάντια οφείλεται στην κακή πολιτική διαχείριση δεκαετιών.
Θα ήθελα να κλείσουμε την κουβέντα μας με ένα απόσπασμα από το βιβλίο σου. Είναι όλα τα ποιήματα συγκλονιστικά. Ποιο επιλέγεις; Αν μπορείς να επιλέξεις…
Από το ποίημα «Των Ελλήνων» για το διωγμό των Κωνσταντινοπολιτών.
Τρένα φορτωμένα ρίγος
με κορμιά διωγμένα
από τη ζεστασιά ήσυχης ανάσας
φυγάδες αναίτιου μίσους,
κυλούσαν στις ράγες θαμπού αύριο.
Του άγνωστου!
Για τους διωγμένους,
το μέλλον είναι νύχτα με πεφτάστερα.
Μόνο ευχές.
Χειροπιαστή είναι μόνο η απόγνωση.
Ποιος θα ορίσει τη νέα προσφυγιά ;
Μοίρα ελληνική.
Κι όσο κι αν εκστατικά βλέμματα
προσδοκούν μια χαραματιά ελπίδας,
πως μπορεί ένα μαραμένο φως
να φανεί συνεπές στις ανάγκες των ματιών ;
Όταν χάνεται η ζωή
και σπάει το χαμόγελο
ποιος μπορεί να συγχωρεί ;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου