H δολοφονία του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια πριν από λίγες ημέρες, σε συνάρτηση με την επιβεβαίωση της μέχρι τότε «υποψίας» του ανθρώπου που εμπνεύστηκε και δημιούργησε το αμφιλεγόμενο blog “troktiko”, άνοιξε για μια ακόμη φορά τη συζήτηση για τη λειτουργία του διαδικτύου, τον παρεμβατικό – ανατρεπτικό ρόλο του σε ένα παγιωμένο σύστημα ΜΜΕ και πολιτικής, τη δεοντολογία, τις δυνατότητες, τους κινδύνους αλλά και την προσπάθεια ελέγχου του. Ορισμένοι δε ισχυρίστηκαν ότι ο πραγματικός στόχος της δολοφονίας Γκιόλια δεν ήταν ο δημοσιογράφος αλλά η ελεύθερη – για πολλούς ασύδοτη – έκφραση μέσω των blogs
Σε όλα αυτά ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει ο κ. Κώστας Τσολακίδης , επίκουρος Καθηγητής Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη συνέντευξη του τη «δ».
Υποστηρίζει και τεκμηριώνει ότι «το Internet προάγει την δημοκρατία και την ισότητα σε όλα τα επίπεδα, ως εργαλείο με το οποίο οι πολίτες μπορούν να λένε την γνώμη τους και να ψηφίζουν νόμιμα ή να κάνουν “επανάσταση”». Ως μια μορφή επικοινωνίας που δεν υπόκειται σε περιορισμούς, κατά καιρούς πολλοί προσπάθησαν να ελέγξουν.
Για την ραγδαία αύξηση των προσωπικών ιστολογίων (blogs) o κ. Τσολακίδης υποστηρίζει ότι οφείλεται στην κρίση αξιοπιστίας των παραδοσιακών ΜΜΕ. «Πολλοί πολίτες πιστεύουν ότι τα παραδοσιακά ΜΜΕ εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά και τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους» αναφέρει. Για τη πολυσυζητημένη ανωνυμία, πιστεύει ότι δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο πιστεύει κανένας. «Αστοχίες και αδικίες ενδεχομένως θα υπάρχουν αλλά έτσι κι αλλιώς υπάρχουν και σε πολλές άλλες δραστηριότητες κοινωνικής έκφρασης μεταξύ των οποίων και τα ΜΜΕ. Δεοντολογία υπάρχει και εξελίσσεται. Δεν μπορεί όμως να επιβληθεί, όπως δεν μπορεί να επιβληθεί η ευγένεια, η ηθική, ή η καλοσύνη».
Εν κατακλείδι, ο κ. Τσολακίδης υπογραμμίζει ότι « τα θετικά στοιχεία του internet είναι τόσα πολλά και σημαντικά, που τελικά οποιασδήποτε παραβατική δραστηριότητα είναι αμελητέα σε σχέση με το τεράστιο κοινωνικό όφελος».
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ποια είναι η σχέση Ελλήνων και διαδικτύου;
Οι Έλληνες πολύ καθυστερημένα αλλά με γρήγορους ρυθμούς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Το 51% χρησιμοποιεί υπολογιστή και το 44% έχει πρόσβαση στο Internet. (Στοιχεία 2008). Υπάρχει ψηφιακό χάσμα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. Ακόμη, τα ποσοστά των νέων (16-24 ετών) που χρησιμοποιούν εξελιγμένες υπηρεσίες επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι παρόμοια. Είναι ενδιαφέρον ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι νέοι Έλληνες υπερτερούν των Ευρωπαίων σε νέες εφαρμογές του Internet όπως video κλήσεις με χρήση κάμερας μέσω διαδικτύου κλπ. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο στους ηλικιωμένους, όπου η υστέρησή τους σε όλο το φάσμα των διαδικτυακών υπηρεσιών είναι έντονη σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους.
Υπάρχει μια τάση δαιμονοποίησης του διαδικτύου, που αυξάνεται όσο αυξάνεται η διείσδυσή του στην κοινωνία. Πως το ερμηνεύετε αυτό;
Κάθε τεχνολογία έχει ένα ρυθμό που διεισδύει σε μια κοινωνία. Ο όρος έχει διαφορετικές σημασίες (π.χ να γνωρίζουμε γι΄ αυτήν, να την χρησιμοποιούμε κλπ). Το αυτοκίνητο υπάρχει 120 χρόνια περίπου. Όλοι γνωρίζουν την χρήση του, έχει δαιμονοποιηθεί για θανάτους, ακρωτηριασμούς, ρύπανση, την κατάσταση στις πόλεις μας κλπ. Δεν έχουν όλοι αυτοκίνητο ούτε οδηγούν όλοι αυτοκίνητο. Παρ΄ όλα αυτά κανείς δεν διανοείται την ζωή χωρίς αυτό.
Το Internet πήρε την τελική του μορφή το 1994. Ο ρυθμός εξάπλωσης του είναι πολύ ταχύτερος (από το προηγούμενο παράδειγμα) αλλά η χρήση του είναι ακόμα μικρή και περιορίζεται στον αναπτυγμένο κόσμο. Κάθε τεχνολογία έχει δύο μεγάλα εμπόδια για την διείσδυση της στην κοινωνία: α. το κόστος της και β. την εκπαίδευση που απαιτείται για την χρήση της.
Προφανώς, οι αρνητικές θέσεις για το Internet προέρχονται από άτομα που δεν το χρησιμοποιούν.
Οι υπερασπιστές του διαδικτύου μιλούν για πραγματική δημοκρατία στην πράξη, αφού αποκτούν φωνή όλοι όσοι μέχρι τώρα ήταν αποκλεισμένοι από τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Πόσο δημοκρατικό είναι στ’ αλήθεια το internet;
Το Internet προάγει την δημοκρατία και την ισότητα σε όλα τα επίπεδα, εφ’ όσον
ο καθένας μπορεί να έχει:
1. Πρόσβαση στην πληροφορία
2. Πρόσβαση στην επικοινωνία
3. Προβολή των απόψεων και των θέσεών του (μοναδική περίπτωση κατά την οποία το άτομο διαχειρίζεται ένα μέσο – πομπό, που γίνεται και μέσο μαζικής επικοινωνίας)
4. Όλα αυτά με μηδαμινό κόστος.
Στις σύγχρονες κοινωνίες των εκατομμυρίων πολιτών, η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία έχει τα γνωστά πλεονεκτήματα και όποια μειονεκτήματα. Ο ηλεκτρονικός τρόπος ψηφοφορίας, απεικόνισης της κοινής γνώμης ή βούλησης είναι μια νέα προσέγγιση που μελετάται από ειδικούς (τεχνικούς, πολιτικούς, κοινωνιολόγους αλλά και νομικούς) και μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα. Η ανάπτυξη του συστήματος Περικλής από το ΕΜΠ για ηλεκτρονική διακυβέρνηση που πρόκειται να λειτουργήσει πειραματικά στον Δήμο Αργοστολίου στην Κεφαλονιά και στους Αγ. Αναργύρους Αττικής, θα δώσει τα πρώτα αποτελέσματα ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Έχουμε δει περιπτώσεις αυτοοργάνωσης των πολιτών να ξεκινούν από το διαδίκτυο. Θα μπορούσε αυτό να οδηγήσει μελλοντικά σε μια μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική ανατροπή; Σε μιας μορφής σύγχρονη επανάσταση;
Η ερώτηση είναι σχετική με την προηγούμενη. Με το ίδιο εργαλείο οι πολίτες μπορούν να λένε την γνώμη τους και να ψηφίζουν νόμιμα ή να κάνουν “επανάσταση”. Άλλωστε έχουμε δει την χρήση μιας άλλης τεχνολογίας, αυτής των κινητών τηλεφώνων, σε μαζική κινητοποίηση.
Το πολιτικό σύστημα, το κατεστημένο γενικότερα, υπό αυτή την έννοια, έχει λόγους να φοβάται το διαδίκτυο;
Πιστεύω πως ναι. Είναι μια μορφή επικοινωνίας που δεν υπόκειται σε περιορισμούς. Κατά καιρούς πολλοί προσπάθησαν να ελέγξουν το Internet. Ίσως είναι δυσκολότερο στις δημοκρατικές κοινωνίες αλλά είναι πολύ πιο εύκολο στις μη δημοκρατικές. Προφανώς μπορούν να το παρακολουθήσουν αλλά δεν μπορούν να το σταματήσουν. Παράδειγμα τα τελευταία προβλήματα που είχε η εταιρεία Google στην Κίνα.
Ποια είναι η άποψή σας για τα ανώνυμα blogs τύπου troktiko;
Εξυπηρετεί μια ανάγκη των χρηστών να έχουν ένα δικό τους κανάλι επικοινωνίας, όπου καθένας να εκφράζεται ελεύθερα. Στην σημερινή κρίση που ζούμε αποτελεί και διαμαρτυρία και μέσο εκτόνωσης. Είναι σαν άτυπα, εναλλακτικά ΜΜΕ, όμως μη έχοντας το κύρος των κλασσικών/ συμβατικών μέσων, έχουν προφανώς διαφορετική αντιμετώπιση.
Πως εξηγείτε το γεγονός ότι ένα blog όπως αυτό έχει σκαρφαλώσει στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης των blogs; Τι είναι αυτό που κάνει τους πολίτες να το εμπιστεύονται περισσότερο από τα παραδοσιακά ΜΜΕ;
Πολλοί πολίτες πιστεύουν ότι τα παραδοσιακά ΜΜΕ εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά και τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους.
Επίσης έχουν κουραστεί από την φόρμα και την τυπικότητα των παραδοσιακών μέσων και ζητούν μια νέα αισθητική.
Η συγκεκριμένη ηλεκτρονική μορφή δίνει την δυνατότητα της ασύγχρονης επικοινωνίας ( σε χρόνο που επιλέγουν οι ίδιοι οι χρήστες - όπως στον έντυπο τύπο), ενώ δεν χάνουν τίποτε από τις δυνατότητες της σύγχρονης ηλεκτρονικής επαφής (όπως στην τηλεόραση)
Το κυριότερο, έχουν γνώμη και άποψη, την κοινοποιούν σε άλλους και αλληλεπιδρούν – είναι ενεργοί.
Πόσο επικίνδυνη είναι η ανωνυμία στα blogs ή στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης; Κατά μια θεωρία, το σύστημα αυτορρυθμίζεται και αποβάλλει μόνο του τις μη αξιόπιστες πηγές.
Ίσως δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο πιστεύει κανένας. Αστοχίες και αδικίες ενδεχομένως θα υπάρχουν αλλά έτσι κι αλλιώς υπάρχουν και σε πολλές άλλες δραστηριότητες κοινωνικής έκφρασης μεταξύ των οποίων και τα ΜΜΕ. Δεν είμαι σίγουρος πως η αυτορρύθμιση δουλεύει πάντα (π.χ. η υποκουλτούρα στην τηλεόραση και αλλού). Προφανώς για κάθε επίπεδο σε οποιοδήποτε μέσον δημιουργείται ένα συγκεκριμένο κοινό.
Μακροπρόθεσμα η παιδεία είναι η λύση, βραχυπρόθεσμα η κριτική ικανότητα κάθε χρήστη μπορεί να είναι καθοριστική.
Υπάρχει δεοντολογία στο διαδίκτυο; Κι αν δεν υπάρχει, μπορεί να επιβληθεί;
Δεοντολογία υπάρχει και εξελίσσεται. Δεν μπορεί όμως να επιβληθεί, όπως δεν μπορεί να επιβληθεί η ευγένεια, η ηθική, ή η καλοσύνη. Νέοι χρήστες εισέρχονται στο σύστημα χωρίς αυτήν την κουλτούρα και αυτό του δίνει μια δυναμική. Ο καθένας όμως, όσο και να υποβάλλεται από τον χώρο (όπως συμπροφερόμαστε όταν είμαστε σε ένα αεροδρόμιο η σε ένα έρημο μέρος), είναι ο εαυτός του και καμιά φορά τον υπερβάλλει πειραματιζόμενος.
Υπάρχει σημειολογία - σύμβολα που σημαίνουν συναισθήματα. Επίσης υπάρχει μια κουλτούρα προσφοράς, βοήθειας και αλληλεγγύης όπως: ανοιχτό λογισμικό, βοήθεια από ομάδες ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα, σημειώσεις άρθρα, πανεπιστημιακά συγγράμματα ανοιχτά σε ελεύθερη πρόσβαση.
Δεοντολογία δεν μπορεί να επιβληθεί γιατί θα άνοιγε τον δρόμο σε παραπέρα περιορισμούς.
Είναι ρεαλιστικό να επιχειρούνται φραγμοί στο διαδίκτυο; Κατά καιρούς έγιναν απόπειρες θεσμικού χαρακτήρα αλλά απέτυχαν. Τι λέτε;
Δεν είναι ρεαλιστικό γιατί αναιρεί τα βασικά χαρακτηριστικά του Internet. Από τη στιγμή που θα μπει φραγμός, αν γίνει ποτέ κάτι τέτοιο, το Internet θα αλλάξει μορφή.
Κωδικοποιώντας τα θετικά και τα αρνητικά του διαδικτύου, σε ποια μεριά γέρνει η πλάστιγγα;
Συνηθίζεται να κάνουμε αξιολόγηση νέων φαινομένων μέσα σε λίγο χρόνο από την εμφάνισή τους. Είμαστε ακόμη στην αρχή και το Internet θα εξαπλωθεί περισσότερο και θα εξελιχθεί τεχνολογικά, προσφέροντας μεγαλύτερες δυνατότητες.
Αυτό που προσπαθούμε να δώσουμε τώρα είναι μια εικόνα της πραγματικότητας μέσα από την δική μας περιορισμένη εμπειρία και άποψη.
Όλες οι κυβερνήσεις προωθούν την χρήση του Internet από τους πολίτες τους γιατί πιστεύουν ότι θα βοηθήσει σε όλες τις δραστηριότητες στις κοινωνίες τους.
Τα θετικά στοιχεία τα έχουμε αναφέρει πιο πάνω, και είναι τόσα πολλά και σημαντικά που τελικά οποιασδήποτε παραβατική δραστηριότητα είναι αμελητέα σε σχέση με το τεράστιο κοινωνικό όφελος.
Για την καλή λειτουργία του διαδικτύου απαιτείται η καλλιέργεια μιας τεχνικής αλλά και κοινωνικής κουλτούρας που θα βοηθήσει τους ανθρώπους να το χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικότερα όσον αφορά την παραγωγικότητα, την επικοινωνία αλλά και την ανθρωπιστική του διάσταση.
Νέες δεξιότητες απαιτούνται για την χρήση του, Από την επιλογή των σχετικών κειμένων, των σχετικών πληροφοριών, της αντιμετώπισης της οποιασδήποτε αισθητικής παρέμβασης, μέχρι την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια, όπως προαναφέραμε.
Το Internet και η πληροφορική ανατρέπουν τα δεδομένα και για πρώτη φορά οι νέοι όχι μόνο δεν μαθαίνουν από τους μεγαλύτερους, αλλά πρωτοπορούν στη γνώση και επί πλέον τους διδάσκουν. Αυτό σημαίνει ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία, με τις όποιες κοινωνικές της διαστάσεις, είναι εδώ για να μείνει. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτήν γιατί δεν υπάρχει πισωγύρισμα και όσο πιο γρήγορα το καταφέρουμε τόσο το καλύτερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου